Volgende week mag de Tweede Kamer zich tijdens een tweeminutendebat uitspreken over het toekomstige uitgiftesysteem voor snelwegstations. Volgens VEMOBIN is er meer nodig om de groene transitie langs de rijksweg met open vizier door te voeren, zoals meer soorten kavels per verzorgingsplaats en het afschaffen van biedhandicaps. Bovendien is de energietransitie niet gebaat bij het onlangs gepubliceerde tijdelijke kader voor snellaadpalen.
VEMOBIN is een voorstander van eerlijke concurrentie langs de rijksweg via veilingen en juicht het toe dat ook de brandstoffen van de toekomst via veilingen een zichtbare plek langs de rijksweg krijgen. Maar het tijdelijke beleidskader voor snelladers, dat op 23 december vorig jaar is gepubliceerd, bevat wel een aantal punten dat voor verbetering vatbaar is. En ook voor het toekomstige uitgiftesysteem voor snelwegstations heeft VEMOBIN een aantal suggesties, zodat er straks écht volledige marktwerking met betrekking tot snelwegstations plaatsvindt.
- Het tijdelijke beleidskader staat verduurzaming in de weg: schort het daarom op.
Minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) schreef op 23 december vorig jaar in een brief aan de Kamer dat de looptijden van bestaande rechten van ondernemers niet ingekort worden. In het tijdelijke beleidskader voor snelladers dat hij op hetzelfde moment publiceerde, perkt hij echter met onmiddellijke ingang het recht van bestaande tankstations juist fors in om snelladers te plaatsen. Dit valt niet met elkaar te rijmen en ook niet uit te leggen. Want vanuit klimaatoogpunt zou je bestaande tankstationexploitanten langs de rijksweg juist wél die snellaadpunten moeten laten plaatsen. Dat is bovendien in lijn met de motie Von Martels/Postma uit 2019, die de overheid vraagt om knelpunten voor innovatie en verduurzaming juist weg te nemen. Dan moet je als overheid zeker geen eenzijdige nieuwe belemmeringen via een tijdelijk beleidskader introduceren, toch? Schort het tijdelijk kader daarom op totdat de nieuwe regels voor het veilen van vergunningen en het moment van implementatie hiervan bekend zijn. Werk je voor de nieuw geplaatste snelladers meteen een restwaarderegeling uit, dan geef je zodoende volledig invulling aan de motie Von Martels/Postma.
En dan een aantal suggesties voor het nieuw te ontwerpen beleidskader voor snelwegveilingen:
- Werk niet met twee, maar met drie kavels per verzorgingsplaats
Het ministerie wil geen concurrentie óp verzorgingsplaatsen maar juist concurrentie tússen verzorgingsplaatsen stimuleren. Om dat te bereiken, stelt het ministerie twee te veilen kavels per locatie voor: een tankstation/shopkavel en een snellaad/shopkavel. Het recht op een shop bij een snellaadkavel is nieuw en knelt met het uitgangspunt dat er geen concurrentie op een verzorgingsplaats meer mag zijn. VEMOBIN stelt voor om daarom met drie kavels te werken, zodat er op een verzorgingsplaats één station, één shop en één plek voor snelladers te vinden zijn zonder concurrentie op de verzorgingsplaats zelf. Tankstations met gescheiden exploitanten voor de shop en het station zijn nu al te vinden langs de rijksweg, dus dat kan gewoon en het biedt ook kansen voor andere retailers. Zo’n oplossing draagt daarnaast bij aan de veiligheid op de verzorgingsplaats (minder verkeersbewegingen), beperkt ‘versnippering’ van voorzieningen, leidt tot minder ruimtebeslag en voorkomt verschraling van het aanbod op een verzorgingsplaats wanneer de ene shop prima draait terwijl de andere het hoofd nauwelijks boven water kan houden. Dat is niet in het belang van consumenten; die verdienen een veilige, schone en volwaardige verzorgingsplaats langs de rijksweg.
- Schrap de biedhandicaps
In de concept-visie voor de toekomst van verzorgingsplaatsen langs rijkswegen is vastgelegd dat een winnaar van de ene kavel niet op de andere kavel mag bieden. VEMOBIN vindt dat ondernemers niet gehinderd mogen worden in hun duurzaamheidsstrategieën en daarom zou deze biedhandicap moeten worden afgeschaft. Marktpartijen moeten gewoon tegelijkertijd op alle kavels kunnen bieden (in onze lijn zijn er dat dus drie: een tankstationkavel, een shopkavel en een laadpaalkavel). Met het tegelijk bieden op de separate kavels, zonder dat de deelnemers vooraf de uitkomsten van dergelijke veilingen kennen, kan een biedhandicap achterwege blijven.
- Introduceer een gebiedscriterium voor bestaande snellaadpunten
Volgens de bestaande regels mag een exploitant van een snelwegstation niet het eerstvolgende station exploiteren. Dit zogenaamde gebiedscriterium staat garant voor concurrentie tussen verzorgingsplaatsen en dat is een goed uitgangspunt. VEMOBIN stelt voor om ook een gebiedscriterium voor bestaande snellaadkavels toe te passen, net zoals dat voor de aanbieders van benzine en diesel geldt. Dit verlaagt immers de drempel voor andere en nieuwe aanbieders van snellaaddiensten om de markt te betreden en het biedt de mogelijkheid dominante marktposities tegen te gaan.
- Wees kritisch op de introductie van solitaire snellaadpunten
Minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat overweegt om op verzorgingsplaatsen zonder faciliteiten (zogenaamde solitaire verzorgingsplaatsen) ook snellaadpunten toe te staan. VEMOBIN raadt aan om hier heel kritisch naar te kijken. Nu geldt immers een afstandscriterium tussen verzorgingsplaatsen en zodra naast snelladen ook waterstof (of een andere duurzame brandstof) zijn intrede doet, zal een aanbieder op een solitaire verzorgingsplaats ook die nieuwe brandstof naast snelladen willen aanbieden. Net als een shop, wat best te begrijpen valt. Voor je het weet, creëer je zo extra full service verzorgingsplaatsen in strijd met het gebiedscriterium. Dat schaadt de positie van bestaande aanbieders, of dat nou snellaadaanbieders, shopaanbieders of exploitanten van snelwegstations zijn.
Met deze voorstellen kan volgens VEMOBIN concurrentie langs de rijksweg in de toekomst volledig vorm krijgen. Bij beschermingsconstructies voor marktspelers en beperking van het aanbod van services langs de rijksweg is immers niemand gebaat, niet in de laatste plaats: de consument. En daar was de hele rijkswegveiling nou net om te doen.
Meer weten? Neem contact op.
