Wie vanuit Lemmer over de A6 richting de Flevopolder rijdt, komt een eindje voorbij Emmeloord langs verzorgingsplaats Han Stijkel. Deze plek is genoemd naar een persoon uit de Tweede Wereldoorlog. Ik weet niet of hij ooit in de Noordoostpolder is geweest, maar zijn naam is op indirecte wijze wel met de geschiedenis van de polder verbonden.
Aan het eind van de negentiende eeuw werd in het plan van ingenieur Lely al geopperd om de Zuiderzee in te polderen op de plek waar nu de Noordoostpolder ligt. Onder leiding van Lely werd een groot plan uitgewerkt waar ook de afsluiting van de Zuiderzee met een dijk, de inpoldering van de Wieringermeer en een grote polder op de plek van Flevoland onderdeel van uitmaakten. Nadat de Tweede Kamer in 1918 de Zuiderzeewet had aangenomen, werd geleidelijk aan begonnen met de uitvoering van de plannen.
In 1936 werden de eerste voorbereidingen getroffen voor de aanleg van de ‘Noordoostelijke Polder’ en een paar jaar daarna werd de eerste dijk aangelegd. Na de start van de Tweede Wereldoorlog ging het werk aan de polder gewoon door. In januari 1941 begon men met het droogmalen en in september 1942 viel de polder officieel droog. De Duitse bezetter zag ook wel in dat de nieuwe polder een belangrijke rol kon spelen bij de voedselvoorziening dus zij maakten vaart met de ontginning van het gebied. Dat bood mogelijkheden voor onderduikers en verzetslieden die onder de verplichte Arbeitseinsatz in Duitsland uit wilden komen: met een speciale Ausweis konden zij in de Noordoostpolder aan de slag. Daarnaast werd het nog nauwelijks ontgonnen gebied gebruikt om geallieerde piloten te verbergen en wapendroppings te houden. De polder werd dan ook al snel bekend als het Nederlandse Onderduikers Paradijs. Men vermoedt dat er in totaal ongeveer 20.000 onderduikers in de Noordoostpolder actief waren. Eind 1944 werd het de Duitsers te gortig; enkele razzia’s luidden het einde in van het onderduikersparadijs.
Na de oorlog werd de Noordoostpolder verder ontgonnen en bebouwd. Er kwamen op allerlei plekken straten waarvan de namen herinneren aan de oorlogstijd, zoals de Onderduikersweg en de Pilotenweg in Emmeloord, de Vliegtuigweg in Nagele en de Polenweg in Bant. In het gebied ten zuidwesten van Emmeloord werden een aantal straten en hoofdwatergangen (‘tochten’) genoemd naar personen die zijn omgekomen in de strijd tegen de Duitsers, zoals Hannie Schaft, Johannes Post, Titus Brandsma, Karel Doorman en… Han Stijkel. Naar hem werden de Han Stijkelweg en de nabijgelegen Han Stijkeltocht genoemd.
Han Stijkel werd na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog als student al snel actief in het verzet. Hij was een van de actieve krachten achter de naar hem genoemde Stijkelgroep. In april 1942 werd hij verraden en opgepakt toen hij van Scheveningen naar Engeland wilde varen om informatie over te brengen. Hij werd gevangen gezet in het Oranjehotel en
later overgebracht naar Berlijn, samen met 46 andere leden van de Stijkelgroep. In juni 1943 werd hij als eerste van de groep geëxecuteerd.
In de jaren tachtig van de vorige eeuw werd langs de A6 een verzorgingsplaats aangelegd, midden op de Han Stijkeltocht. Logisch dat ook deze plaats naar Han Stijkel werd genoemd.
Tekst en fotografie: René Dings
https://www.dinx.nl
https://twitter.com/rndngs
Meer weten? Neem contact op.
